Recenzja publikacji sieciowej „Wspólna szkoła wspierana edukacją zdalną”

Pod koniec maja 2021 roku ukazała się multimedialna publikacja sieciowa zatytułowana „Wspólna szkoła wspierana edukacją zdalną”. Powstała ona z inicjatywy członków byłej już Rady ds. Informatyzacji Edukacji, będącej przez wiele lat organem doradczym ministra edukacji narodowej. Oni też są dużej mierze współautorami publikacji, ale ostatecznie jest ona dziełem 23 autorów, w tym aż 6 profesorów (w kolejności alfabetycznej są to: Bartosz Brożek, Wojciech Cellary, Stanisław Dylak, Hanna Gulińska, Beata Przyborowska i Maciej M. Sysło). Dodatkowo w zakończeniu poświęconym podstawie programowej, standardom kształcenia oraz programom nauczania znajdujemy tekst prof. Bogusławy D. Gołębniak i prof. Ryszarda Pęczkowskiego (a także wymienionego już prof. Stanisława Dylaka).

Wszyscy współautorzy i współautorki są znakomitymi, znanymi w środowisku innowatorów edukacji nauczycielami-praktykami, są wśród nich także rodzice oraz student. W publikacji dostępny jest spis autorów oraz ich naukowo-edukacyjne życiorysy.

Autorzy sieciowej publikacji przyjęli bardzo słuszne i szlachetne założenie, które jest też jej tytułem – „Wspólna szkoła”. Taki tytuł i założenie budzi najlepsze, bardzo ciepłe skojarzenia z edukacją. Bo szkoła musi być wspólna, szkoła nie może być tylko własnością państwa, które jest zimne i dąży do ujednolicania wszystkiego, co się z edukacją wiąże (np. jednakowe programy nauczania dla wszystkich klas tego samego szczebla w całym kraju), szkoła musi być wspólna, musi być własnością całego społeczeństwa i jemu służyć. A – w przeciwieństwie do państwa – społeczeństwo jest gorące, różnorodne, bo różnorodni są uczniowie i ich potrzeby edukacyjne. I ta publikacja jest wyrazem takiego właśnie stanowiska – dbałości o szkołę wspólną, społeczną, a jednocześnie innowacyjną. Obecnie w wielu szkołach często dominuje transmisyjny (jednokierunkowy) model edukacji, który powinien być zastąpiony przez model relacyjny. Edukacja bowiem to relacja, a ściślej liczne relacje między poszczególnymi uczestnikami tego procesu – między uczniami, uczniami a nauczycielami, nauczycielami a rodzicami itd. Autorzy pokazują nowe oblicze edukacji, w której proces budowania wiedzy, umiejętności i postaw odbywa się w bezpośredniej relacji między dwiema lub więcej osobami. Wymaga to promowania takich wartości, jak współpraca i będące jej podglebiem zaufanie.

Z oczywistych względów publikacja uwzględnia aktualną epidemiczną sytuację i konieczne rozwiązanie w postaci zdalnej edukacji. Czytelnik znajdzie tam zatem opisy pierwszych trudnych doświadczeń związanych z wdrażaniem zdalnej edukacji na szerszą skalę. Publikacja jest próbą odpowiedzi na pytanie, jak edukacja w tym trudnym czasie powinna i może wyglądać i jak de facto wyglądała.

W pierwotnym zamyśle Autorów publikacja miała być wsparciem dla nauczycieli w ich zmaganiach ze zdalną edukacją. Ale – jak to często bywa – praktyczna realizacja w połączeniu z multimedialną formą pozwoliły na więcej. Autorzy dają nie tyle przepis na dobrą szkołę, ile mnóstwo tzw. dobrych przykładów. Szkoła bowiem to poukładane w sensowną całość puzzle, a tymi puzzlami są różnorodne pomysły, które w publikacji znajdziemy. I to dla szkół różnego typu – od przedszkola, przez szkoły podstawowe, średnie, po szkolnictwo wyższe.

Publikacja została podzielona na trzy obszary: teoria (teoretyczne konteksty zmiany paradygmatu kształcenia w edukacji zdalnej – 8 artykułów), dydaktyka (dydaktyczne inspiracje dla zdalnego nauczania przedmiotowego – 8 artykułów) i inspiracje (inspiracje dla kształcenia zdalnego w wymiarze zintegrowanym – 16 artykułów). Zawiera materiały zarówno o charakterze ogólnym, jak i związane z funkcjonowaniem konkretnych szkół czy przedszkoli. Są to materiały o bardzo zróżnicowanej tematyce, dotyczącej określonych działań pedagogicznych (np. wdrażanie innowacji do praktyki edukacyjnej) bądź dydaktycznych (np. uczniowskie eksperymentowanie w ramach różnych przedmiotów szkolnych), a nawet pozornie całkowicie pozaszkolnych, a jakże dla funkcjonowania współczesnego ucznia istotne, jak np. wpływ długości snu na sprawność umysłową czy konieczność dbałości o kręgosłup.

Publikacja ma charakter multimedialny – składają się na nią artykuły, materiały audiowizualne – bardzo dobrej jakości zdjęcia i filmy (w wielu z nich aktorami są dzieci) oraz raporty (do pobrania). Oczywiście, jak na multimedialną publikację przystało, z poszczególnymi materiałami można się zapoznawać w dowolnej kolejności. Być może Autorzy wykorzystają też ogromny potencjał tkwiący w tego typu publikacjach – otwartość dzieła, pozwalającą na bieżącą aktualizację materiałów i ich dalszą rozbudowę.

Sieciowa, multimedialna publikacja „Wspólna szkoła” to fascynująca, obowiązkowa lektura dla rodziców, studentów kierunków pedagogicznych oraz innowacyjnych nauczycieli dowolnego szczebla – od przedszkola do szkół wyższych, która rozwija nie tylko teoretycznie, ale – przede wszystkim – wzbogaca warsztat praktyczny i metodyczny. Publikacja, która ukazała się dzięki wsparciu Poznańskiego Centrum Super-Komputerowo-Sieciowego Polskiej Akademii Nauk jest dostępna pod adresem https://wspolna-szkola.pcss.pl/.