Wyzwanie to ma wymiar interdyscyplinarny, a jedną z dziedzin, w której owe zmiany są wprowadzane, jest edukacja. Wdrażanie nowoczesnych rozwiązań do nauczania nie jest obojętne dla naszych zdolności adaptacyjnych do dzisiejszego świata. Jakich nowości technicznych nie powinno zabraknąć w szkole XXI wieku? Nowe technologie rozszerzyły pojęcie szkoły, ponieważ dzięki mobilnym narzędziom istnieje obecnie możliwość uczenia się wszędzie i o każdej porze. Nastąpiła zmiana miejsca i czasu zachodzenia procesu kształcenia. Przestrzeń edukacyjna połączyła różne przestrzenie, takie jak: przestrzeń tradycyjną (tradycyjna szkoła wraz z infrastrukturą), przestrzeń społeczną (centra nauki, kultury, parki krajobrazowe) oraz przestrzeń wirtualną. W czasie nauczania zdalnego możliwością włączania obserwacji do procesu poznawania i rozumowania jest wykorzystanie nowoczesnych technologii, czyli technologii jako innowacyjnego rozwiązania z pogranicza nauki i techniki.
Nowe technologie wykorzystywane w procesie obserwacji
Prowadzenie zajęć z zastosowaniem nowych technologii podnosi efektywność nauki, ponieważ aktywizuje w równym stopniu obie półkule mózgowe: lewą, przyswajającą to, co werbalne, a także odpowiedzialną za myślenie analityczne i liczenie, oraz prawą, która odbiera emocje, obrazy, odpowiada za kreatywność, wyobraźnię przestrzenną i myślenie abstrakcyjne. Stymulowanie obu tych stref mózgu przekłada się bezpośrednio na efektywność zapamiętywania informacji. Używanie nowych technologii stymuluje proces zapamiętywania.
Przykłady nowych technologii
- projektor multimedialny,
- tablet,
- smartfon,
- tablica interaktywna,
- wizualizer (połączenie skanera i kamery; umożliwia rejestrowanie dźwięku i ułatwia prezentacje multimedialne),
- aplikacje mobilne,
- e-booki,
- internetowa platforma edukacyjna,
- portale społecznościowe.
Technologie geoinformacyjne w szkole XXI wieku, GIS
- GIS -– System Informacji Geograficznej (SIG; ang. Geographic Information Systems).
- informacja przestrzenna,
- informacja geoprzestrzenna,
- termin geoinformacja zaproponowany jako następstwo zamiany systemów informacji geograficznej (GISystems) na naukę o informacji geograficznej (GIScience),
- technologia informacji geoprzestrzennej,
- „edukacja geoprzestrzenna” (geospatialeducation).
Technologie geoinformacyjne są ściśle związane z pozyskiwaniem informacji – danych – ich przechowywaniem, przetwarzaniem, analizą, udostępnianiem oraz wizualizacją. W związku z tym istnieje możliwość obrazowania związków, które zachodzą między obiektami i zjawiskami w przestrzeni geograficznej, dzięki czemu możliwa jest interpretacja takich zagadnień, jak lokalizacja, warunki, tendencje, prawidłowości oraz przeprowadzanie modelowania w zakresie zagadnień z geografii fizycznej i społeczno-ekonomicznej (ryc. 1). Pierwsze próby wprowadzania technologii geoinformacyjnych oraz systemów informacji geograficznej (GIS) do edukacji szkolnej zostały podjęte w ramach wydarzenia o charakterze międzynarodowym GIS Day (od 1999 roku organizowane na świecie, a w Polsce od 2001 roku) (Piotrowska 2018).
- wyszukiwanie wybranych lokalizacji na mapie;
- wyszukiwanie danych i informacji w geoportalach;
- pobieranie informacji i dokumentów z różnych źródeł;
- obsługa narzędzia mapy (nawigacja po mapie);
- analiza zdjęć lotniczych i satelitarnych oraz wnioskowanie na ich podstawie;
- ocena aktualności i wiarygodności danych;
- wykorzystywanie aplikacji z zasobów Internetu;
- określanie powiązań i współwystępowania w przestrzeni;
- wykorzystanie uzyskanych informacji oraz danych do opracowania prezentacji multimedialnej.
Przykładowe programy i aplikacje stosowane w kształcenia umiejętności w zdalnym nauczaniu geografii
- Google Earth, wykonywanie pomiarów odległości i powierzchni przy wykorzystaniu aplikacji,
- Geoportal, portal internetowy zapewniający dostęp do usług danych przestrzennych, tj. do usług dotyczących danych przestrzennych,
- aplikacje dotyczące map (np. OpenStreet Map, Google Maps), które pozwalają na zapoznawanie się z planami miast,
- przeglądanie zdjęć satelitarnych,
- program Global Mapper,
- oprogramowanie ArcGIS online,
- zdjęcia satelitarne,
- tworzenie profilu hipsometrycznego przy użyciu narzędzia Geocontext-Profiler.
Źródło: https://geoportal360.pl/map
Literatura:
- Arends R.I. (1995). Uczymy się nauczać, WSiP, Warszawa.
- Bruner J., Krasińska E. (tł.) (1976). W poszukiwaniu teorii nauczania, Warszawa, PIW.
- Dylak S. (2000). Konstruktywizm jako obiecująca perspektywa w kształceniu nauczycieli. [w:]Kwiatkowska H., Lewowicki T., Dylak S. (red.), Współczesność a kształcenie nauczycieli. WSP ZNP, Warszawa.
- Dylak S. (red.) (2011). Strategia kształcenia wyprzedzającego, Kolegium Śniadeckich, UAM, Poznań.
- Dylak S. (2012). Metoda projektów płaszczyzna wzajemnego dostrajania się szkoły i digital natives. Neodidagmata, nr 33/34.
- Dylak S. (2013). Architektura wiedzy w szkole, Difin, Warszawa.
- Fiedorowicz M. (2013). GPS w głowie, czyli skąd się bierze orientacja w terenie. Focus, nr 8.
- Grabowska A., Budohoska W. (1995). Procesy percepcji, PWN, Warszawa.
- Kurcz I., Polkowska A. (1990). Interakcyjne i autonomiczne przetwarzanie informacji językowych na przykładzie tekstu czytanego na głos, Ossolineum, Wrocław.
- Łobocki M. (1999). Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych. Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.
- Malinowska E., Lewandowski W., Harasimiuk A. (2004). Geoekologia i ochrona krajobrazu, UW, Warszawa.
- Martin Jean-Pol (1996). Das Projekt “Lernen durch Lehren” – eine vorläufige Bilanz. [in]: Henrici Gert, Zöfgen Ekkehard (Hg.): Fremdsprachen Lehren und Lernen (FLuL): Themenschwerpunkt: Innovativ-alternative Methoden, 25 Jg. Tübingen: Narr, 70-86.
- Martin Jean-Pol (2002). Lernen durch Lehren (LdL). [in:] Die Schulleitung – Zeitschrift für pädagogische Führung und Fortbildung in Bayern, Heft 4, 3-9.
- Medyczny model za “wewnętrzny GPS” w mózgu, 2015. [online] https://deon.pl/swiat/wiadomosci-ze-swiata/medyczny-nobel-za-wewnetrzny-gps-w-mozgu,304023.
- Mietzel G. (2002).Psychologia kształcenia. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
- Niemierko B. (2004). Cele kształcenia.[w:] Kruszewski K. (red.), Sztuka nauczania. Czynności nauczyciela, PWN, Warszawa.
- Okoń S. (1996). Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, PWN, Warszawa.
- Piotrowska I. (2005). Observation and presentation of phenomena in Geography education. [w:] Donert K., Charzyński P. (ed.), Changing horizons in geography education. Geography in European higher education, 2. Herodot Network & Association of Polish Adult Educators, Liverpool-Toruń, 52-57.
- Piotrowska I. (2006). Edukacja geograficzna jako podstawa postrzegania, rozumienia i ochrony środowiska przyrodniczego. [w:] Łanczont M., Janicki G. (red.), Wartości w geografii. UMCS, Lublin, 97-99.
- Piotrowska I. (2011). Fieldwork projects in bilingual geography teaching – orientation in geographical space. [in:] Donert K., Charzyński P., Podgórski Z. (ed.), Fieldwork in bilingual geography teaching. Geography in European higher education. EUROGEO & Association of Polish Adult Educators, Toruń, 15:115-125.
- Piotrowska I. (2012a). Kształtowanie pojęć geomorfologicznych w dwujęzycznym nauczaniu geografii fizycznej. Studia i Prace z Geografii i Geologii 24, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
- Piotrowska I. (2012b). The didactic model LdL (Lernen durch Lehren; Learning by Teaching)
as way to learn in regional Geography. [in:] Donert K., Charzyński P., Podgórski Z. (ed.), Bilingual teaching – globalization, regional geography and english integration. Geography in European higher education. EUROGEO & Association of Polish Adult Educators, Toruń, 16: 120-125. - Piotrowska I. (2014). Okulografia w badaniach postrzegania i konstruowania wiedzy geograficznej. [w:] Szkurłat E., Głowacz A. (red.) Edukacja geograficzna na świecie i w Polsce – wybrane problemy. Prace Komisji Edukacji Geograficznej PTG, Wydawnictwo UŁ, Łódź, 4:175-189.
- Piotrowska I., 2016. Brain’s GPS – not only for geographer. [in:] P. Charzyński, K. Donert, Podgórski Z. (eds.) (2016), Mapping the world – spatial skills in bilingual education. Geography in European higher education. EUROGEO & SOP Oświatowiec, Toruń, 20:167-177.
- Piotrowska I. (2018). Technologie geoinformacyjne w podstawie programowej – wyzwanie dla nauczyciela geografii. [w:] Hibszer A., Szkurłat E. (red.) Nauczyciel geografii wobec wyzwań reformowanej szkoły. Prace Komisji Edukacji Geograficznej PTG, Sosnowiec, 8:33-49.
- Piotrowska I., Cichoń M., Mrula A., Nowak-Pierszalska K. (2013). Scenariusze zajęć z geografii.[w:] Dylak S. (red.), Strategia kształcenia wyprzedzającego, UAM, OFEK, Poznań.
- Piskorz S. (1995). Zarys dydaktyki geografii, PWN, Warszawa.
- Sypniewski J. (2015). Wpływ Strategii Nauczania przez dociekanie naukowe na rozwój zainteresowań przyrodniczych uczniów oraz nabywanie kompetencji przyrodniczo-geograficznych w toku pozalekcyjnych zajęć Kółka Przyrodniczego, UAM, maszynopis.
- Szkurłat E. (2007). Psychologiczne i kulturowe uwarunkowania percepcji środowiska. [w:] Madurowicz M. (red.), Percepcja współczesnej przestrzeni miejskiej, WGiSR UW, Warszawa: 63-–72.
- Szkurłat E., Hibszer A., Piotrowska I., Rachwał T., Wieczorek T. (2019). Vademecum nauczyciela. Geografia. Wdrażanie podstawy programowej w szkole ponadpodstawowej. MEN, ORE, Warszawa.
- Taraszkiewicz M., Rose C. (2006). Atlas efektywnego uczenia (się), cz. I, Transfer Learning Sp. z o.o., Gdańsk.
- Wieber J.C. (1981). Étude du paysage et (ou?) analyse écologique. Travaux de l’ Institute de Géographie de Reims.
